Z cyklu: „Historia dywanów – dywany nomadzkie.”

Dywany nomadzkie

W krajach orientu populację nomadów określa się w milionach. Nomadzi byli wędrowcami żyjącymi w koczowniczych warunkach. Właśnie poprzez ten tryb egzystencji byli zmuszeni do częstej zmiany również źródła ich utrzymania. Szczególnie kluczowa dla nich była hodowla owiec. Z tychże zwierząt wyrabiali m.in. namioty na ich liczne obozowiska. Ogromnym stadom owiec towarzyszyły również kozy oraz pasterze na osłach i koniach, co w sposób znamienny dopełniało i dopełnia krajobraz tamtejszych terenów.

Mimo niesamowitej trwałości archetypów zachowań obecnie koczowniczość na Bliskim, Środkowym i Dalekim Wschodzie powoli umiera. Nomadzi przyjmują osiadły tryb życia – wiąże się to głównie z końcem eksploracji terenów, a także ze znalezieniem odpowiednich do stałego zamieszkania warunków. Dziewicze krainy zostają pozbawione niejako piękna, a wszystko za sprawą globalizacji, która niesiona jest na barkach 21 wieku m.in. widoczna zmiana sposobu przemieszczania się nomadów – za pomocą motocykla, czy jeepa – co najlepiej obrazuje dysonans między dawnym koczowniczym trybem (podróże na wielbłądach i koniach).

Widać również zmianę w samym owczym chowie. Wyprowadzanie zwierząt co raz bliżej miast spowodowało zanik rywalizacji między obozowiskami. Niegdyś wszechobecna była sytuacja, w której to tkające dywany kobiety czerpały inspirację z otoczenia i chwili starając się stworzyć dywan piękniejszy od sąsiadki. Również spowodowało to swoistą ewolucję tematyczną – motywy na dywanach już rzadko osiągają poziom artyzmu – stają się co raz bardziej odtwórcze. Nie ryzykujemy stwierdzeniem, iż inwestycja w stary dywan nomadzki to bardzo opłacalny interes warty każdych pieniędzy.

Teraz trochę o znaczeniu nomadzkich wyrobów. Dla nomada dywany, klimy i torby są ważnymi elementami codziennego funkcjonowania. Hodowla trzody zapewnia całość materiału do tkania – nomadzi są znani z tego, iż nie marnują materiału jaki daje im natura. Cechuje ich ręczna obróbka przy pomocy poziomego warsztatu tkackiego. Wspomniane elementy/wzory to głównie opis ich przeszłości. Tradycyjni tkacze kładą nacisk na przekazywane z pokolenia na pokolenie kształty i symbole nie używając gotowych wzorów tkając tylko i wyłącznie z pamięci. To właśnie dzięki temu ich dywany są tak WYJĄTKOWE!

Charakterystyczne jest to, iż dywany, które nie są potrzebne danej rodzinie, sprzedawane są na pobliskich bazarach pod nazwą plemienia, które je wykonało. W okolicach miasta Sziraz żyje największa społeczność nomadzka w Iranie, Kaszkajowie. Na zachód od Isfahan żyją nomadzi Baktjar, na północ od nich – Lori. Na obszarze granicznym pomiędzy Iranem, Pakistanem i Afganistanem żyją Beludżowie.

Poniżej prezentujemy przykładowe style i formy wyk. dywanów przez Nomadów.